معنای لغوی و اصطلاحی تحقیق
تحقیق در لغت دارای معانی گوناگونی است از جمله: درست و راست کردن، درست دانستن، رسیدگی و وارسی کردن. معنای اصطلاحی تحقیق: تحقیق در عرف اهل علم اثبات مسئله با دلیل و برهان است؛ به دیگر سخن جستجوی قانونمندانه و منطقی برای پاسخ دادن به خواسته یا سوالی است که مطرح می‌شود را تحقیق گویند. تحقیق فرایندی است برنامه‌ریزی شده (داشتن طرح)، هوشیارانه (داشتن سوال و فرضیه)، نظام‌مند(سیستماتیک) دارای نظم و ترتیب و قابل اعتماد برای یافتن حقایق یا فهم عمیق مسائل.
تقسیم‌بندی انواع تحقیق براساس هدف
- بنیادی: هدف آن آزمودن نظریه‌ها، تبیین روابط پدیده‌ها و نظریه پردازی و تولید دانش و بررسی نظریه تحول تاریخ.
- کاربردی: هدف آن کاربرد عملی دانش در زندگی.
- توسعه‌ای: هدف آن تشخیص مناسب بودن یک دانش، روش، ارزش و…. برای هدفی خاص و یا تهیه و تدوین برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای.
انواع تحقیق براساس نحوه گردآوری اطلاعات یا طرح تحقیق
- توصیفی: توصیف شرایط، اشیاء، امور پدیده‌ها به منظور شناخت بیشتر آنها.
- پس رویدادی (علّی-مقایسه‌ای): که هدف آن شناسایی معلول به منظور کشف علل احتمالی آن و یا مطالعه متغیر وابسته به منظور یافتن متغیر مستقل.
تعریف مطالعه
مطالعه جریانی است که پژوهشگر با تمرکز فکری در مطالب اثری بدون کمک گرفتن از منابع دیگر یا به یاری آنها سطح فکر خود را ارتقاء دهد و از درک کمتر به درک بیشتر برسد.
به زبان ساده آگاهی یعنی داشتن معلوماتی که در تصمیم‌گیری‌ها نقش اساسی برعهده دارد؛ یعنی آن قسمت از اطلاعاتی که اگر در اختیارتان باشد، به انسانی تبدیل می‌شوید که دارای قدرت نقد و تحلیل‌گری است. در این صورت مطالعه کتاب برای آگاهی و فهم همه مسائل جامعه را دربرمی‌گیرد؛ درواقع با مطالعه کتاب جدید توشه‌ای بر اندوخته‌های خود می‌افزایید.
به جز دریافت اطلاعات، آمار و روش‌های جدید که به جنبه‌های کمی مطالعه ربط دارد، انسان برای نو شدن دیدگاه و گسترش فهم خود نیز از مطالعه بهرمند می‌شود. کتاب نگرش هر مخاطبی را به چالش می‌کشد. هرگاه دیدگاه کهنه‌ای مورد چالش واقع شود، جایگزین آن دیدگاهی نو خواهد بود. این کتاب است که باعث تغییر دیدگاه و نگرش خواننده می‌شود.
انسان به وسیله ادبیات می‌تواند با خویشتن، جهان پیرامون و انسان‌های اطراف خود ارتباط بهتری برقرار سازد. درواقع این ادبیات است که انسان را با آدم‌هایی که دغدغه زندگی توأم با عشق و محبت دارند، آشنا کند؛ ادبیات باعث رشد اندیشه و گسترش دیدگاه می‌شود و این همانا ادبیات است که مسبب هم‌اندیشی و همه‌فهمی افکار بهتر دیگران است. در ادبیات مطالعه برای یافتن آگاهی هنگامی حاصل می‌شود که مخاطب آثاری که انسان‌گرا هستند برای مطالعه انتخاب نماید.
تعریف کتاب‌های مرجع
کتاب مرجع به کتابی گفته می‌شود که برای کسب اطلاع درباره موضوع خاصی به آن مراجعه می‌شود؛ این کتابه‌ها به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که می‌توان به راحتی مطلب مورد نظر را یافت بدون اینکه نیازی به مطالعه کل کتاب باشد مانند دایرةالمعارف، لغت‌نامه، زندگی‌نامه و…
تعریف منابع راهنما
این منابع جزء منابع مرجع محسوب می‌شوند. منابع راهنما به منابعی گفته می‌شود که نشانی منابع و مقالات پژوهشی را در اختیار پژوهشگر می‌گذارند؛ همچنین این منابع اطلاعات کلی و مختصری درباره علوم مختلف در اختیار محقق قرار می‌دهند. این منابع شامل کتاب‌شناسی‌ها، فهرست‌ها، نشریات ادواری، معجم‌ها و کتاب‌های راهنمای ویژه هستند.
کتاب بخوانیم چراکه کتاب محصول خرد و اندیشه است⬅️ خرد + اندیشه = کتاب
اگر مادر نباشد جسم انسان ساخته نمی‌شود؛ اما اگر کتاب نباشد روح بشر پرورش نمی‌یابد.
«پلوتارک»برای نابودی یک فرهنگ نیازی به سوزاندن کتاب‌ها نیست؛ کافی است کاری کنید مردم مطالعه نکنند.
«ویکتور هوگو»ملتی که کتاب نخواند، باید تمام تاریخ را تجربه کند.
«حسین نراقی»یک روز یک کتاب خواندم و تمام زندگی من تغییر کرد.
«اورهان پاموک»کتاب باید تبری برای درهم شکستن دریای منجمد وجودمان باشد.
«فرانتس کافکا»کتاب به شما شعف، آگاهی، شوق و توانایی می‌بخشد؛ عاقل آن را تمنا می‌کند و جاهل آن را نادیده می‌گیرد.
«هادون رابینسون»
