طبق تجارب بسیاری از نویسندگان، محیط و تجهیزاتی که با شخصیت و سبک کار نویسنده هماهنگ باشد موجب می شود تا احتمالا وی صفحه خالی پیش رویش را نهایتاً با محتوایی قابل قبول پر کند. در واقع ممکن است محیط ایده آل به طور خودکار قوه نگارشتان را به جنب و جوش وادارد.
اگر امکان استفاده از محیط کاری مجللی را داشتید، چه چیزهایی به کارتان می آمد؟ به این فکر کنید که دوست دارید چطور مطالعه کنید، به چه صدایی حساسید، حواستان چطور پرت می شود، نظم و ترتیب کاری تان چگونه است و آیا به حضور کسی در کنارتان نیاز دارید و کلاً طبعتان چطور است؟ برای مثال خود من به طرز عجیبی به صدا حساسم. اگر در نزدیکی ام ساعتی تیک تاک کند، ناخودآگاه فقط این صدا را می شنوم. اگر هنگام مطالعه ام موسیقی پخش شود، نمی توانم آن را بفهمم؛ چون کلمات ترانه یا ضرباهنگ آن حواسم را پرت می کند. صداهای تکراری، مثل خش خش پیوسته پنجه سگ هنگام تمیز کردن پاهایش یا سرو صداهای بلند و گوشخراش اره برقی، از اتاق فراری ام می دهد. به عبارت دیگر، برای نوشتن به اتاق ساکت و ساعتی آرام نیاز دارم.
بعضی از نویسنده ها اگر از محل کارشان چشم انداز اطراف دیده شود، حواسشان پرت می شود؛ چون هر چیزی که چشم آن ها را بگیرد تمرکزشان را به هم می زند و فکرشان را منحرف می کند. اما برای نویسنده های دیگر ممکن است محیط دلپذیر الهام بخش و مشوق خلق اثر باشد. شایدپنجره ای رو به باغ یا دیدن طلوع خورشید بر فراز منظره شهرتان آرامش و تمرکز لازم را برای نوشتن در بهترین حالت به شما بدهد. اگر منظره بیرونی در دسترس نیست، گل های تر و تازه روی قفسه کتاب هایتان یا تصویری از آخرین سفر یا عکس دسته جمعی خانوادگی می تواند الهام بخش شما جهت القای بهترین کلمات یا تکمیل طرح اولیه رمان جنایی تان باشد. حتی اگر محدوده کار شما آشپزخانه یا گوشه زیرزمین باشد و موقع خواب همه از آن استفاده می کنید، شاید چسباندن پوستر یا نقاشی آرامش بخش، مهیج یا جنجالی همان چیزی باشد که برای جاری شدن جوهره نوشتن در وجودتان به آن نیاز دارید.
داستان کوتاه زمینه ای برای نویسندگی خلاق
تعریف داستان کوتاه
آیا داستان کوتاه صرفاً یک رمان کوتاه است؟ تفاوت بین داستان کوتاه و رمان کوتاه چیست؟ اغلب نویسندگان، ویراستاران و ناشران داستان کوتاه را در دسته داستان هایی با چند هزار کلمه، که معمولاً از 5000 کلمه بیشتر نیست، طبقه بندی می کنند. رمان کوتاه معمولاً از داستان کوتاه طولانی تر است و ممکن است بین 5 تا 40 هزار کلمه داشته باشد. مارین گی وین، نویسنده مادر گنجشک، داستان کوتاه را این طور تعریف می کند: تکه ها و برش هایی از روشن ترین و سیاه ترین لحظات زندگی . داستان کوتاه، در بهترین شکل، زندگی در کپسول است.
کلمه کلیدی در درک داستان کوتاه همان “داستان ” است. در یک کلام بهترین داستان های کوتاه قصه زاویه دید، صداها، افکار و اعمال را برای ما تعریف می کند و به ما کمک می کند آن را درک کنیم و به لحظات جذاب زندگی ربط دهیم. آنچه از گفتار و رفتار شخصیت ها در لحظات سرنوشت ساز زندگی یاد می گیریم به ما بصیرت درک شرایط انسانی را می دهد و شخصیت انسانی ما را می سازد.
داستان کوتاه چیست؟
بسیاری از کسانی که برای نخستین بار دست به نگارش داستان کوتاه می زنند و نیز آنان که با ادبیات سر و کار دارند نمی دانند داستان کوتاه چیست. شاید این گفته اغراق آمیز بنماید، اما حقیقتی است و این خود بدان معنی است که بسیاری از مبتدیان این فن، “فرم” اثری را که می خواهند بیافرینند نمی شناسند و نتیجه این ناآشنا یی هم البته، جز ناکامی نیست. نویسنده ای که بدین سان باهدف خویش بیگانه است ممکن است سرانجام ” طرحی” یا قصه ای یا بیوگرافی مختصری، یا فانتزی ساده ای یا “رمانچه ای ” بپردازد، لیکن اگر داستان کوتاه بیافریند این آفرینش را به جز تصادف بر چیزی نمی توان حمل کرد، چه در واقع تیری است که به خطا بر هدف خورده است.
به جرأت می توان گفت که در ادبیات، چیزی دشوار تر از تعریف ساده داستان کوتاه نیست. اما به هر حال باید دانست که داستان کوتاه چیست و با دیگر کار های ادبی چه تفاوتی دارد.
مشخصات داستان کوتاه
داستان کوتاه را می توان به یاری خصوصیات زیر از دیگر آثار باز شناخت:
۱- طرح منظم و مشخصی دارد.
۲- یک شخصیت اصلی دارد.
۳- این شخصیت، در یک واقعه اصلی ارائه می شود.
۴- در “کلی” که همه اجزاء آن با هم پیوند متقابل دارند شکل می بندد.
۵- تأثیر واحد را القا می کند.
۶- کوتاه است.
حال، خصوصیات ممیزه فوق را به قالب تعریف در آورده می گوییم:
“داستان کوتاه اثری است کوتاه که در آن نویسنده به یاری یک طرح منظم شخصیتی اصلی را در یک واقعه اصلی نشان می دهد و این اثر بر روی هم تأثیر واحدی را القاء می کند”
باید توجه داشت که داستان های کوتاه اصولاً یک شخصیت اصلی بیشتر ندارند و به ندرت اتفاق می افتد که دو شخصیت یک داستان در اهمیت از هر حیث با هم برابر باشند.
بیشتر داستان های کوتاه با واقعه واحدی که در زندگی یک یا دو شخص از اشخاص داستان روی داده سر و کار دارند. توجه بدین نکته نویسنده تازه کار را از بسیاری خطاها مصون خواهد داشت. بدیهی است که این یک آیین خشک و لایتغیر نیست :در بسیاری از داستان های کوتاه عده اشخاص داستان زیاد است و در قسمتی از آنها آکسیون ( رشته وقایع) داستان، زمان قابل ملاحظه ای را در بر می گیرد . لیکن به هر حال بهتر است که نویسنده تازه کار این نکته را از نظر دور ندارد .
منابع
هنر داستان نویسی، یونسی ابراهیم ،انتشارات نگاه، چاپ سیزدهم، 1396
همه چیز درباره ی نویسندگی خلاق، کرول وایتلی و چارلی شلمن ، ترجمه :مهدی غبرایی , انتشارات سوره مهر ،چاپ اول ،1396
چگونه داستان بنویسیم ، اسماعیل لو صدیقه، انتشارات نگاه ، چاپ سوم ،1389
گردآوری؛ حنانه جعفری
