پوبلیوس اوویدیوس ناسو، که بیشتر با نام اووید شناخته می‌شود، یکی از شاعران برجسته رومی بود که به دلیل اشعار عاشقانه و اسطوره‌ای خود شهرت بسیاری یافت. او در 20 مارس 43 سال پیش از میلاد در سولمو، یکی از مناطق شرق روم، به دنیا آمد. اووید به عنوان یکی از ارکان شعر لاتین شناخته می‌شود و بسیاری از منتقدان او را به همراه هوراس و ویرژیل در راس مثلث شعر لاتین قرار می‌دهند.
اووید از خانواده‌ای با سابقه نظامی برخاسته بود و پدرش او را برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات به رم فرستاد. او در این دوران به درک عمیقی از معانی و بیان و قواعد زبان لاتین دست یافت. با اینکه درخششی در حوزه ادبیات داشت، به زودی به شعر علاقه‌مند شد و در هجده سالگی به یونان سفر کرد. این سفر او را با فرهنگ و زبان یونانی آشنا کرد و زیبایی‌های طبیعی و هنر یونان تاثیر عمیقی بر او گذاشت. پس از بازگشت به رم، اووید زندگی اشرافی را تجربه کرد، اما این زندگی او را راضی نمی‌کرد و بیشتر به دلیل تحمیل از سوی پدرش به آن تن داده بود.
سفرهای مکرر اووید به نقاط مختلف جهان، او را با طبیعت و مناظر گوناگون آشنا کرد و این تجربیات به غنای اشعار او افزود. برای یک نویسنده، داشتن ارتباط عمیق با طبیعت و محیط اطراف اهمیت زیادی دارد، زیرا این ارتباط می‌تواند الهام‌بخش تصاویری بدیع و معنادار در آثارشان باشد. اووید این شناخت را از طریق سفرهایش به دست آورد.
اما اوضاع سیاسی روم در حال دگرگونی بود. با پایان یافتن جنگ‌های داخلی و پیروزی اوکتاویانوس آوگوستوس، جمهوری روم به امپراتوری تبدیل شد و نظم و صلح جدیدی برقرار گردید. اووید نیز به ناچار به عنوان قاضی و بازرس مشغول به کار شد، اما همچنان به شعر علاقه‌مند بود و به طور منظم در انجمن‌های ادبی که در خانه فرماندار رم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. در این انجمن‌ها بود که با شاعران بزرگ زمان خود همچون هوراس و ویرژیل آشنا شد و آثار خود را به اشتراک گذاشت.
اووید نخستین بار در هیجده سالگی اشعار خود را در حضور مردم خواند و با انتشار دیوان عشق به موفقیت بزرگی دست یافت. این دیوان در سه جلد تدوین شده و عشق اووید به دختری به نام کورینا را توصیف می‌کند. هرچند، این اشعار بیشتر یک ستایش از عشق ایده‌آل و رؤیایی بود و ممکن است که کورینا شخصیتی واقعی نبوده باشد.
این موفقیت اووید را تشویق کرد تا به قلمروی جدی‌تری از شعر وارد شود. او تراژدی مده‌آ را نوشت که متأسفانه امروزه تنها قسمت‌هایی از آن باقی مانده است. این اثر نمونه‌ای از شعر تأثرانگیز و پرقدرت اووید است. همچنین در این دوره او مجموعه هروئیدس را که شامل نامه‌های عاشقانه‌ای از الهه‌های اساطیری یونان به دلبرانشان است، به پایان رساند. این مجموعه نه تنها نمایانگر تبحر اووید در شعر عاشقانه است، بلکه نشان از توانایی او در آفرینش تصاویری پویا و احساسی دارد.
عشق‌های اساطیری و هنر عاشقانه اووید
در مجموعه آثار اووید، عشق‌های اساطیری با زبانی شاعرانه و بیان لطیف، دوباره جان گرفته‌اند و الهه‌ها به تصویر بانوان متشخص و آراسته‌ی درباری درآمده‌اند. پس از آن، اووید منظومه‌ای به نام هنر عشقبازی سرود که به دلیل محتوای جنجالی و رسوائی‌آمیزش توجه زیادی را جلب کرد. این اثر در سه بخش تدوین شده و زندگی هوسبازانه و آمیخته با لذت و خوشگذرانی را به تصویر می‌کشد. اووید در این منظومه به تعلیم رازهای دلبری همچون درس‌های جبر و گیاه‌شناسی پرداخته و به مواردی از قبیل تئاتر، معبد، حمام و دریا که مکان‌هایی هستند که زنان باید در آنها خود را به مردان معرفی کنند، اشاره کرده است. این مفاهیم که از مفاهیم مقدس شعر لاتین به شمار می‌آیند، توسط اووید به نقد کشیده شده‌اند.
با اینکه اووید در این اشعار به توصیف عشق جسمانی و شهوانی پرداخته، از سقوط به سطحی‌گری و بی‌شرمی محفوظ مانده و هنرمندی‌اش باعث شده است که اثر از ابتذال دور بماند. این کار سبب شهرت بی‌چون و چرا او شد. اثر دیگر او، با عنوان مراقبت از چهره زن، به ارائه نکات و توصیه‌هایی درباره افزایش زیبایی صورت زنان می‌پردازد، هرچند که تنها بخش‌هایی از این اثر به ما رسیده است. بعد از آن، اووید داروهای عشق را نوشت که شامل لحنی گاه مسخره‌آمیز و گاه شیطنت‌آمیز و هوسناک است و در آن از مثال‌های اساطیر یونانی نیز استفاده کرده است. در این زمان، شعر، ثروت و شهرت اووید به اوج خود رسید. گروهی برجسته و درخشان در خانه او گرد آمدند و در سومین ازدواجش به عشق واقعی و قدرت دست یافت. همسرش، که ارتباط نزدیکی با خانواده امپراتوری داشت، باعث شد تا اووید به امپراتور آوگوستوس نزدیک شود و پس از آن، اشعار و موضوعات او دچار تغییر شد.
کتاب مسخ، که اثری حماسی در قالب شش هجائی است، نشان‌دهنده‌ی توانایی اووید در خلق عمیق‌ترین و پرمعناترین اثر ادبی روم باستان است. این کتاب شامل پانزده جلد و بیش از چهارده هزار بیت و دویست و چهل و شش داستان است که اووید با مهارت و استادی در زمینه‌ای رنگارنگ و پر از تلالؤ دسته‌بندی کرده است.
اسطوره‌پردازی نقش کلیدی در کار اووید دارد و داستان‌های او پر از ارجاعات به اساطیر است. این ویژگی به طور عمده در شعرهای او و داستان‌هایش قابل مشاهده است، چرا که در دوران زندگی اووید، پرداختن به داستان‌های اسطوره‌ای، معیاری برای سنجش صحت و درستی ادبیات بود.
با این حال، سرنوشت، که در عین نیکبختی، ضربه‌ای سخت به اووید وارد کرد، در نوامبر سال هشتم میلادی، او را به غضب امپراتور دچار کرد و فرمان تبعید او به سواحل دریای سیاه صادر شد. علت دقیق این تبعید مشخص نیست. اووید به طور مبهم به دلایل این تبعید اشاره کرده و آن را ناشی از انتشار هنر عشقبازی دانسته است، که ممکن است تنها بهانه‌ای برای تبعید او بوده باشد. در هر صورت، اووید به سکوتی سنگین پناه برد تا از خطر دور بماند. این تبعید و جدایی از دوستان و خانواده، به شدت دل او را شکست. همسرش در رم ماند تا با تلاش‌های خود از اعاده حیثیت شوهرش و جلوگیری از مصادره اموال او بکوشد. اووید باقی عمر خود را در کنار دریای سیاه گذراند و در همان‌جا درگذشت.
در دوران تبعید، الهامات شاعرانه اووید تغییر کرد و به توصیف سفرها و سختی‌های زمان تبعید محدود شد، که به سردی و ناامیدی توصیف می‌شد. اووید پیوسته منتظر عفو بود و به طور مداوم تقاضای بخشایش می‌کرد و از دوستان خود می‌خواست تا او را از محیطی ملال‌آور و دورافتاده نجات دهند. در این دوران، او دیوانی تربیتی و اخلاقی به نام هالیبوتیکا با 644 بیت سرود که تنها 134 بیت از آن باقی مانده است، و همچنین هجونامه‌ای درباره دوستی که به او خیانت کرده، نوشت.
دیوان دیگری به نام غمگینان در پنج جلد و اثری چهار جلدی به نام نامه‌های منظوم نیز تألیف کرد، که در آنها وضعیت روحی خود و اندوه ناشی از محیط تبعید را شرح داده و به یاد زندگی سعادتمندانه گذشته پرداخته است. این آثار شامل یادداشت‌های روزانه از آغاز سفر و دوران تبعید هستند و ارزش فراوانی دارند. اووید در آخرین سال‌های زندگی‌اش به شدت تحت تأثیر غم و اندوه مرگ در تبعید قرار داشت و احساس می‌کرد که روز به روز بیشتر از جامعه دور می‌شود، و هیچ نشانه‌ای از مرگ او که احتمالا در پایان سال هفده میلادی رخ داده است، در دست نیست.
اووید شاعری بود که به مفهوم «هنر برای هنر» اعتقاد داشت و شعارش هم مورد تحسین و هم نقد قرار گرفت. اووید به خاطر لطافت و نرمی اشعارش، و همچنین توانایی‌اش در بیان احساسات و عشق‌ها، به عنوان یکی از بااستعدادترین شاعران عهد باستان شناخته می‌شود. او در سال 17 یا 18 میلادی درگذشت.
آثار اووید
-
- دیوان عشق
- مده‌آ
- هروئیدوس
- مراقبت از چهره زن
- مسخ
- فاستی
- دگردیسی
- غمگینان
- هالیبوتیکا
درخواست زندگی‌نامه از زهرا کردستانی
