افسانه شعبان‌نژاد، نویسنده و شاعر برجسته معاصر ایرانی، در تاریخ ۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۲ در شهر شهداد از توابع کرمان به دنیا آمد. او در خانواده‌ای با ذوق و قریحه ادبی رشد کرد. علاقه او به خواندن شعر و کتاب از کودکی به وضوح مشهود بود. او تا چهار سالگی در شهداد زندگی کرد و سپس برای تحصیل به کرمان منتقل شد، جایی که دیپلم خود را دریافت کرد. فعالیت‌های هنری او از سن هجده‌سالگی با چاپ نخستین مجموعه داستانش برای نوجوانان با نام «نه، من نمی‌ترسم» در یکی از مجلات آموزش و پرورش آغاز شد.
خاطرات کودکی و علاقه به شاعری
افسانه شعبان‌نژاد از دوران دبستان به شعر و ادبیات علاقه‌مند بود و در این‌باره می‌گوید: «اگر شعری می‌شنیدم، دوست داشتم شاعر آن شعر من باشم». او در کلاس سوم دبستان نخستین شعر خود را سرود. در آن زمان، خانواده او به مشهد سفر کرده بودند و چون برف شدیدی می‌بارید، او نتوانست با آنها به زیارت برود. او در این مدت در اتاقی نشسته بود و حس خاصی به او دست داد که باعث شد چیزی روی ورق روزنامه بنویسد، که بعدها فهمید شعر بوده است.
تحصیلات و فعالیت‌های کاری
افسانه شعبان‌نژاد در دوره راهنمایی نیز شعر و داستان می‌نوشت و آن را تصویرگری کرده و به شکل کتاب درمی‌آورد. معلمش، خانم فنایی، به او گفت: «امیدوارم در آینده کارهای تو را در کتابفروشی ببینم»، که این جمله به او انگیزه زیادی داد. در هجده‌سالگی، مجموعه‌ای از آثار خود را به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فرستاد و شعرهایش به آقای رحماندوست ارائه شد. ایشان اظهار داشتند: «تو حس کودکانه‌ای داری و می‌توانی شاعر کودکان شوی.»
فعالیت‌های او در زمینه ادبیات کودک و نوجوان از سال ۱۳۶۴ با همکاری با مجله کیهان بچه‌ها آغاز شد. او تحصیلات خود را با دریافت مدرک کارشناسی در رشته زبان و ادبیات فارسی ادامه داد و در رشته ادبیات نمایشی فوق‌لیسانس خود را دریافت کرد و سپس مدرک دکترای هنر را به پایان رساند. او مدتی به‌عنوان سردبیر برنامه خردسالان و نوجوانان «بچه‌های انقلاب» در رادیو فعالیت کرد و همچنین به‌عنوان سردبیر مجلات رشد نوآموز و رشد دانش‌آموز و عضو شورای شعر کیهان بچه‌ها مشغول به کار بود.
آثار و جوایز
افسانه شعبان‌نژاد نزدیک به ۱۳۰ اثر شامل شعر، قصه و رمان به چاپ رسانده است که حدود ۴۰ اثر از او موفق به دریافت جوایزی از جشنواره‌های مختلف هنری و ادبی شده است.
در قسمتی از مصاحبه با خانم شعبان‌نژاد، او به پرسش‌ها به شرح زیر پاسخ داده است:
ـ آیا شما در حوزه بزرگسالان اثری دارید؟
«خیر. در حوزه کودکان به‌طور تخصصی کار می‌کنم و یک کتاب به نام «می‌خواهم لیلای تو باشم» را به صورت امتحانی در حوزه بزرگسالان نوشتم.»
ـ کدام کتاب شما مورد استقبال بیشتری قرار گرفت؟
«کتاب «ابر ابر ابر، ابر آمد» که مجموعه شعر خردسال بود و از اشعار عام مانند «گل گل گل، گل آمد» در تلویزیون پخش شد. رمان «هزار دختران» هم با استقبال زیادی روبرو شد.»
ـ در طول این مدت چند کتاب از شما منتشر شده است؟
«بیش از ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های مختلف شعر، داستان کوتاه، ترجمه، بازنویسی و رمان کودک.»
ـ از میان آثارتان کدام را بیشتر دوست دارید؟
«همه را دوست دارم؛ اما کتاب «صدای صنوبر» را بیشتر دوست دارم چون حال و هوای آن توصیفی از فضای شهر کرمان است و حال و هوای خانه‌هایی که در آن زندگی کرده‌ام را دارد.»
ترجمه آثار به زبان‌های دیگر
تعدادی از کتاب‌های افسانه شعبان‌نژاد به زبان‌های دیگر ترجمه شده است:
- «کلاغه به خونش نرسید» به زبان‌های بوسنیایی و مالزیایی
- «خوش به حال ماهی‌ها» به زبان چینی
- «بزرگراه» به زبان انگلیسی
- «یک دانه بادام» به زبان ترکی استانبولی
- «آب» به زبان انگلیسی
- «بزغاله‌های ابری» به زبان کردی
- «ماه تی تی، کلاه تی تی» به زبان ایتالیایی
فعالیت‌ها و داوری‌ها
خانم شعبان‌نژاد داور چندین جشنواره از جمله جشنواره‌های جشنواره بین‌المللی شعر فجر، پویا نمایی، رضوی، جشنواره کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن قلم، مطبوعات، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جشنواره ادبی هنری شاهچراغ، کتاب برتر، فیلم‌نامه‌نویسی رشد و شعر روشنا بوده است.
جوایز دریافتی
آثار افسانه شعبان‌نژاد تاکنون جوایزی از جشنواره‌های مختلف دریافت کرده است:
- برگزیده جشنواره بین‌المللی شعر فجر
- برگزیده سومین جشنواره بین‌المللی شعر فجر
- برگزیده سومین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی برای کتاب: «آی زنگوله، آی زنگوله»
- لوح تقدیر برای کتاب «شیشه آواز» از مراسم کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- لوح تقدیر برای کتاب «چشم‌های زمستانی» از مراسم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
گردآوری از ریحانه غیاثوند
